Ơi! Biển Nha Trang...

Covid-19 chưa bùng phát.

Sáng nào tôi cũng ra với biển, vẫy vùng trong biển. Trời chưa tỏ mặt người, biển đã rộn rã tiếng nói cười. Trong bờ, râm ran chuyện làng, chuyện xóm; cả chuyện nội trợ, cháu con. Ngoài xa, đôi khi là những cuộc đua bơi sải đầy ngẫu hứng. Nhiều khi bơi đã mỏi, tôi thả lỏng người, dang tay, khép chân, nằm im trên mặt nước, thở theo cách yoga mà ngửa mặt ngắm trời xanh, mây trắng. Đôi khi, giữa trời lơ lửng một mảnh trăng hình bán nguyệt; thi thoảng có vài cánh chim nhỏ lướt ngang qua. Và, cứ vậy, tôi nằm nghe từ bờ vọng ra những nhịp điệu khi sôi nổi, lúc đằm thắm từ những câu hát Tổ quốc gọi tên mình, rồi Bài tango cho em, và cả những Gần lắm Trường Sa... của mấy nhóm em gái tập dân vũ. Người bồng bềnh trên sóng. Và lênh đênh cùng cảm xúc dịu dàng cùng biển sớm. Nhiều người dân Nha Trang mắc một số bệnh về xương khớp, hô hấp, huyết áp... phải lặn lội vào tận thành phố Hồ Chí Minh khám, chữa. Bác sĩ ý nhị bảo:

-  Nha Trang của các bạn có bác sĩ giỏi mà!

Hỏi ra, ấy là bác sĩ biển. Chúng tôi đi biển thật đều, ngày nắng cũng như ngày mưa, chỉ trừ những ngày có bão, cấm biển. Mà có khi cấm biển, nhiều người vẫn ra với biển, chỉ có điều không xuống bơi mà thôi.

-  Đừng phung phí!

Chúng tôi cứ bảo đùa nhau vậy. Bởi có biết bao nhiêu người tiêu tốn rất nhiều thời gian, công sức, tiền bạc mới có thể tắm biển Nha Trang của chúng ta. Những ngày nắng đẹp, chúng tôi đến vùng biển Con Sẻ Tre, trong vịnh Nha Trang, đi bộ dưới đáy biển ngắm san hô, và cho cá ăn. Nhiều người mê mẩn trước vẻ đẹp hút hồn của những rặng san hô tha thướt, những đàn cá muôn màu sặc sỡ dưới đáy biển mà tưởng như đi lạc trong chốn thủy cung kỳ ảo. Đi bộ dưới đáy biển như vậy gọi là seawalking. Còn để khám phá những khu rừng chập chùng dưới đáy đại dương, chúng tôi lặn biển theo cách snorkeling, với ống thở; hoặc SCUBA diving, sử dụng bình dưỡng khí. Ở Khu Bảo tồn biển Hòn Mun, với SCUBA diving, cả một thế giới hoàn hoàn mới mẻ mở ra trước mắt chúng ta. Hồi bé, khi đọc Hai vạn dặm dưới đáy biển của Jules Verne, tôi đã mơ về những chuyến phiêu lưu kỳ thú dưới đáy biển của thuyền trưởng Nemo; mơ về những chốn thủy cung nguy nga, lộng lẫy, hoặc những nàng tiên cá thanh xuân đẹp đến mê hồn. Còn bây giờ, tôi không phải hình dung cảnh tượng dưới đáy biển qua từng con chữ nữa mà cảm nhận bằng tất cả các giác quan của mình, khi nhẹ nhàng bơi lượn giữa những khu rừng già trong lòng đại dương sâu thẳm.

Nha Trang…Ơi biển Nha Trang!

Lời bài hát nghe sao thiết tha, mời gọi. Nhiều người nặng lòng, về cùng biển, ngồi như một vọng hải đài. Đôi khi im nín. Mà lại là chia sẻ, hàn huyên tới tận cùng đâu đó những nỗi niềm nương dâu, bãi bể. Biển mênh mông, và thăm thẳm; chất chứa bao khối trầm tích cả triệu năm hoài niệm. Độ vài tuần không được đi ra đảo, tôi lại thấy mình thiêu thiếu một thứ gì đó, không cắt nghĩa được. Ra đảo. Trại đóng ở chân núi. Trước mặt là biển. Sau lưng là rừng. Cá bớp bắt dưới lồng nuôi lên; lá giang hái trên rừng xuống. Chúng tôi ngồi bên đống lửa, nghe tiếng con chim bìm bịp thổn thức thâu đêm, nghe tiếng rắn lục rin rít gọi bạn tình trên cành cây tôi mắc võng, và nghe thời gian trôi dài theo sóng nước âm u. Đảo, cho nên điện thoại không có sóng. Những tưởng được bằng an, tôi cứ ung dung ngồi như diện bích. Nhưng, im ắng quá, không có ai gọi tới tên mình, lại thấy bất an, lại thấy lo, những nỗi lo thường trực của kiếp nhân sinh, không khác. Đành chạy về.

Nhớ có lần đi công tác bên Hàn Quốc, nhiều kỹ sư ở Tập đoàn thép POSCO hỏi thăm tôi sống ở đâu, tôi trả lời ở Khánh Hòa. Nghe vậy, họ chỉ ờ ờ ghi nhận. Nhưng, khi nghe tôi nói thêm hai tiếng Nha Trang, họ đồng thanh ồ lên rất thích thú và tranh nhau kể những câu chuyện về Nha Trang. Cô phiên dịch bảo tôi diễm phúc. Có lẽ, nhiều người nước ngoài biết, nhớ tới tên gọi Nha Trang nhiều hơn là tên gọi Khánh Hòa, nhất là từ khi vịnh Nha Trang được kết nạp là thành viên Câu lạc bộ các vịnh đẹp nhất thế giới; và khi Nha Trang đã trở thành nơi hò hẹn của lứa đôi, của tình bằng hữu sông hồ.

Về với Khánh Hòa, không mấy ai không nghe tha thiết câu hát dân gian:

… Tôm hùm Bình Ba Nai khô Diên Khánh...

Theo giới sành thưởng thức, tôm hùm ở Bình Ba không đâu ngon bằng. Tôm hùm sinh sống tự nhiên, ở những vùng nước rất sạch, có độ mặn thích hợp. Thịt tôm chắc, ngọt và thơm. Miền biển Nha Trang lại có món bánh căn mực. Đó là những chiếc bánh căn nhỏ xíu, cho vào vài con mực cơm, có con còn sống, những đốm sáng trên da mực cứ nhấp nháy, lóng la lóng lánh. Thơm, ngọt lạ lùng.

Chị tôi từ Hà Nội vào thăm. Sáng ra, chợt hỏi:

-  Này em, ăn sáng Nha Trang có gì là đặc sản?

Câu hỏi đơn giản, mà trả lời không hề dễ. Bởi chỉ trong khoảnh khắc, tôi phải đưa ra cho được một thực đơn đầy thử thách. Chị chọn món bún cá, gọi thêm một chén sứa tươi, và bảo rằng những món khác ở đâu cũng có. Có vậy mới biết, để có được một dáng nét riêng, cụ thể như một món ăn có màu sắc, hương vị của riêng mình là không dễ dầu gì. Nha Trang có những món cao lương, mỹ vị như vi cá, yến sào…; cũng có những món bình dị, dân dã như bún cá, bánh căn… Món nào cũng nồng nàn hương vị biển.

Rồi Covid-19.

Nghe thông tin chuẩn bị đóng biển để giãn cách, ngày tôi đi biển hai lần, cả sáng lẫn chiều, như một nỗi niềm sắp sửa chia xa. Tự thuở khai thiên lập địa tới nay, có lẽ, chỉ có lúc này bãi biển Nha Trang mới phải chịu cảnh không một bóng người. Dây rằn ri chắn lối. Không một ai được ra với biển. Sáng vắng. Tối vắng. Quạnh quẽ. Bãi cát cứ tinh tươm những gợn sóng cát miên man; không một dấu chân người. Buổi sáng, bãi biển chỉ có đàn bồ câu hồn nhiên nhẩn nha trên cát, khe khẽ gọi nhau. Thanh âm ấy ngày thường khó nghe thấy, bởi những ồn ã của phố phường đông đúc. Bây giờ rõ lắm, cúc cù cu, nghe xao xuyến mãi không thôi. Còn đêm về, bờ cát tịch liêu, trăng khuya bẽ bàng soi bóng. Ngoài khơi vắng những ánh đèn, biển trời như đôi bờ mi khép.

Ôi! Lần đầu, tôi thấy biển cô đơn.

Covid-19.

Du lịch Nha Trang ngủ đông giữa mùa hè, mùa được coi là cao điểm của du lịch. Người người ở yên. Nhà nhà đóng cửa. Phố Tây, nơi cơ quan tôi đóng, ngày nào chộn rộn suốt ngày đêm giờ cửa im ỉm đóng. Đã có những khách sạn cao cấp lặng lẽ sang tay, đổi chủ. Vinpearl Land, cáp treo nhớ hơi người, đảo vắng bồi hồi mơ tưởng dáng hình vương miện trong những cuộc thi nhan sắc. Hòn Tằm vắng bóng những cháu nhỏ cứ ngày 1/6 hàng năm lại về dự hội trẻ em khuyết tật. Khách ở đâu? Nơi này, lối nhỏ đã phủ đầy cỏ dại. Và những con tàu du lịch cao tốc nằm im lìm trên bến, ngước nhìn trời cao mà cứ mơ hoài về những chuyến đi dậy sóng.

Covid-19. Giãn. Hoãn. Cho nên đứt quãng.

Bóng đá Euro 2020, nhưng thi đấu, trao cúp năm 2021. Olympic Tokyo 2020, cũng tranh tài, tặng huy chương năm 2021. Nhưng, Festival Biển Nha Trang 2021 đã phải dừng lại, trong nhớ tiếc. Nói thêm một chút về Festival Biển Nha Trang. Có thể nói, năm 2003 là mốc thời gian rất đáng nhớ. Tính từ năm 1653, khi chúa Nguyễn Phúc Tần cử Cai cơ Hùng Lộc Hầu vào lập địa bàn hành chính Khánh Hòa đến năm 2003 là vừa tròn 350 năm. Cũng năm 2003, vịnh Nha Trang được Câu lạc bộ các vịnh đẹp thế giới chính thức kết nạp là thành viên. Năm 2003, Festival Biển Nha Trang được tổ chức lần đầu tiên, và diễn ra hai năm một lần. Mỗi kỳ mang theo một thông điệp, như Nha Trang - Biển hẹn; Hòa bình và sáng tạo; Mở rộng vòng tay bè bạn; Sắc màu của biển..., Festival Biển Nha Trang tiếp thêm sức sống cho văn hóa biển, đảo; thắp lên trong mỗi người Việt Nam tình yêu và bổn phận với biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Vậy mà, Festival Biển Nha Trang lần thứ 10 đã phải hát lời… biển hẹn. Chưa bao giờ bỏ lỡ Festival Biển Nha Trang, năm nay, từ xa, người em tôi lại gọi về, như một lời nhắc nhở từ tiềm thức, và lời lẽ nghe tựa những ngày xưa chiến tranh hẹn ngày thắng giặc. Em bảo nhớ biển, nhớ đảo, nhớ người. Biển vẫn xanh đó thôi. Bãi bờ vẫn tinh khôi. Mà sao con dã tràng mãi cứ bâng khuâng trên cát, hai mắt giương ngơ ngác ngóng về đâu. Ngoài kia, vẫn vắng bóng những con tàu, chỉ thấy đường chân trời mờ xa, diệu vợi.

Covid-19.

Khách không về. Biển nhớ.

Ngành du lịch điêu đứng, kéo kinh tế Khánh Hòa năm 2020 tăng trưởng âm sâu. Điều ấy khiến Khánh Hòa trăn trở nhiều hơn về cơ cấu kinh tế dịch vụ, du lịch - công nghiệp - nông nghiệp cũng như tỷ trọng đầu tư vào các ngành kinh tế. Nhưng, suy đi tính lại, dẫu gì, du lịch biển, kinh tế biển vẫn là ngành mũi nhọn. Và, Khánh Hòa đang tính toán để có thể đón khách du lịch sớm nhất có thể. Nhiều người yêu thương gọi Nha Trang là thành phố của hội ngộ. Bởi nơi đây từng nhiều lần là nơi gặp gỡ của những nguyên thủ quốc gia; là nơi tụ hội của nhan sắc bốn phương, cũng là điểm đến của những tâm tình yêu biển. Rồi đây, khi được tập trung xây dựng thành trung tâm du lịch mang tầm cấp quốc gia, quốc tế, Nha Trang mở rộng thêm vòng tay bè bạn, cho những ngày vui tiếp nối, dài thêm, dài mãi, mà ngập tràn, òa vỡ hòa cùng sóng nước xôn xao…

Biển vắng. Tôi nghe trong ký ức lời ru của mẹ đưa em vào giấc ngủ đêm hè bên con sóng nhỏ. Rồi biển hẹn cho những nhân duyên, bên bờ cát mơn man. Bàn tay nào kéo ta về với hoài niệm cùng những cánh hải âu, và màu mắt ai nhiều ẩn ý bên nước biếc. Bây giờ, biển báo Covid-19, dây chăng khắp nẻo. Mà biển xanh quá! Xanh như chưa bao giờ xanh đến vậy. Thuộc diện được phép đi lại phục vụ công tác phòng, chống dịch, ngày mấy bận tôi đi về bên biển, cạnh biển mà lòng cứ nao nao, cứ muốn được dừng xe mà ào ngay xuống biển.

Covid-19.

Trời vẫn xanh. Sóng chừng như bớt lao xao, cố vùi sâu nỗi nhớ cho thành trầm tích. Đâu đó trong không gian công viên biển ngân lên một giai điệu trong trẻo, lời hát thao thiết khát khao một chân trời bình minh hồng rạng. Cứ tin, rồi nắng sẽ lên. Biển lại hát, cùng ta, những bản tình ca…

Rồi Covid-19 bị đẩy lùi.

Nhịp đời nối lại. Đã thấy nắng pha lê lấp lánh trên ngọn thùy dương. Đã nghe gió trùng khơi thênh thang khắp miền cát trắng. Nhưng, nơi biển này, có những gương mặt thân quen tôi không bao giờ được gặp lại nữa. Họ đã ra đi, một cách lặng lẽ chưa từng có, trong những ngày Covid-19 căng thẳng. Có ngờ đâu, giãn cách lại là ly biệt, nghìn trùng. Dấu chân ai ngày nào trên cát, sóng đã xóa nhòa. Bây giờ, bên biển, có người ca hát; cũng có người trầm tư. Sóng xa, thăm thẳm chiều khơi. Em đi, chới với hồn tôi. Đêm trăng, muôn trùng sóng, gió cứ ơ hờ ru ai bên bờ cát. Người ngồi đó, nhìn từng con sóng miên man mà mải miết nơi đâu một bóng hình, cho bạc đầu nhớ tiếc. Biển lại rạng rỡ reo vui, cùng những bàn chân trần buổi sớm trên bãi cát tinh khôi, chỉ có dấu chân li ti của những con còng gió. Mặt trời đỏ ửng phía xa, dát muôn ánh vàng lấp lánh trên mặt nước. Sóng không thôi khao khát yêu thương, ngơ ngẩn nhìn theo những bàn tay thiếu nữ say đắm thả tim bên người thương mến. Tôi lại được ra với biển, cố hít cho căng đầy lồng ngực không khí biển ban mai tinh tươm, tươi rói. Bỗng nghe đâu đó có lời hát:

…Vùi sâu dưới đáy những gì đau thương

Biển lại hát tình ca, biển kể chuyện quê hương.

Ôi! Hát tình ca, trên những niềm đau chôn giấu! Phải bản lĩnh lắm mới làm được. Biển là vậy, bao dung mà mạnh mẽ; hiền dịu mà kiên cường. Chỉ có chia sẻ cùng biển tới tận đáy lòng, anh Hồng Đăng mới có được những câu hát ngọt ngào về biển, ở đó, có chân trời rất xanh; có con thuyền rất vui, và có cả những môi cười rất xinh lung linh màu áo… Triệu triệu cơn bão đi qua, biển vẫn cứ đầy vơi con nước, mà hàn huyên sớm tối cùng người. Cho quê hương rộn rã suốt mùa vui.

Có ai đó nói Nha Trang không có bốn mùa rõ rệt, chỉ có hai mùa mưa nắng. Nhưng, cũng có nhiều người nhắc tới một Nha Trang thu. Thu của đất trời, hay là thu ước lệ của những ngày cách mạng, của những nụ cười, tiếng hát say mê trong màu cờ đỏ bên biển Nha Trang nắng vàng lộng lẫy? Trên đường Trần Phú, tôi thấy lác đác mấy chiếc lá bàng chao nghiêng bên biển chiều tịch lặng. Nắng thôi, không đanh đá nữa. Buổi chiều, Nha Trang gợn chút nắng vàng trong gió se se lạnh. Thi thoảng, trên phố lơ thơ mấy bóng dáng khăn voan. Phía biển, trời như thấp hơn, cho vừa sắc dáng thùy dương soi tóc. Chỉ một khoảnh khắc ấy thôi, mà cứ khiến hồn người vương vấn mãi. Tự bao giờ, biển có sóng? Và, tự bao giờ, ta yêu nhau, rồi xa nhau? Không có ai trả lời. Chỉ biết rằng, dẫu có gió, dẫu có sóng, biển xanh ngày ngày vẫn gợi nhắc yêu thương. Những hẹn hò lứa đôi xa cách có đến hơn hai năm mùa dịch giờ đã tự tin trở lại với Nha Trang. Ngày trước khi có Covid-19, mỗi lúc Nha Trang kẹt xe, nhiều người bực mình, gắt gỏng:

-   Người ở đâu mà đông dữ vậy, không có đường đi!

Đến khi Covid-19 ập tới, phường phố lạnh tanh, quạnh quẽ, lại nhớ quay quắt tiếng còi xe ùn ứ, tiếng í ới chen nhau. Bây giờ, nhiều khi Nha Trang kẹt xe trở lại. Vẫn khói ấy, vẫn bụi ấy, nhưng lòng người lại rất bao dung:

-   Ừ, có vậy!

Có qua mịt mùng mưa tuyết, mới vui mùa nắng vàng, là như vậy chăng? Những con tàu du lịch cao tốc sau hơn hai năm rũ mòn phơi mình trên bến vắng giờ lại rộn ràng rẽ sóng, chở nụ cười vào trong từng giấc mơ con trẻ. Để mai ra, chúng lại nhảy chân sáo trên bãi biển bình minh. Lướt đọc đâu đó trên báo chí nước ngoài, tôi thấy có bài viết của một tác giả người Hàn Quốc viết về Nha Trang, miêu tả cảm xúc thật tuyệt diệu khi những tia nắng ban mai rọi qua ô cửa sổ khách sạn đánh thức ông trong giấc mơ màng. Rồi, chỉ mất vài phút đi bộ, tác giả đã chạm được đến biển; đường bờ biển trải dài, uốn lượn; bãi cát trắng tự nhiên, mịn màng; nước biển trong, xanh biếc. Dọc theo đường bờ biển, có nhiều khách sạn, nhà hàng, bar sang trọng, tiện nghi. Du khách nghỉ ngơi, thư giãn, nhâm nhi ly cà-phê thơm mát, đắm mình trong không gian trời biển bao la. Cảnh ấy, tình ấy, theo tác giả, đã giúp ông phần nào nguôi ngoai nỗi nhớ biển Haeundae quê nhà, nơi được mệnh danh là thiên đường du lịch của thành phố Busan, Hàn Quốc.

Từ tháng 6/2003, vịnh Nha Trang được tôn vinh là một trong hai mươi chín vịnh đẹp nhất thế giới. Từ đó đến nay, trên các trang mạng xã hội, biển Nha Trang không ít lần lọt vào top ten các bãi biển đẹp. Du khách khắp nơi tìm về Nha Trang mà tận hưởng những phút giây thư thái cùng biển xanh đầy lưu luyến. Hiện Nha Trang đang đón nhiều khách Hàn Quốc. Còn các thị trường khách quốc tế quan trọng khác như Trung Quốc và Nga đến nay vẫn chưa trở lại. Mới đây, tỉnh Khánh Hòa tổ chức nhiều hoạt động xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch tại Ấn Độ, quốc gia có dân số tới hơn 1,4 tỷ người. Theo kế hoạch, giữa tháng 11/2022, Khánh Hòa đón đoàn famtrip của mười lăm hãng lữ hành Ấn Độ sang khảo sát, lên kế hoạch đưa khách đến Nha Trang. Đâu đó, trên phố rộn ràng những Welcome to Nha Trang…

Có điều rất đáng mừng, sau đại dịch Covid-19, khách du lịch có xu hướng chi tiêu nhiều hơn, phóng khoáng hơn. Đến Nha Trang, nhiều du khách mạnh tay nới lỏng hầu bao thưởng thức ẩm thực đặc sản cao cấp miền biển; trải nghiệm lặn biển ngắm san hô; bay dù kéo; chạy jesky; đi tour du thuyền ngắm vịnh biển… Trước đây, việc thuê du thuyền đi du lịch được coi là xa xỉ, chỉ dành cho giới giàu có, nay đã trở nên phổ biến. Trên con tàu sang trọng, tiện nghi, khách được đưa đi ngắm vịnh đẹp Nha Trang; dùng tiệc BBQ ngay trên tàu, giữa trời biển Nha Trang mênh mông, lộng gió… Hiện nay, các tour ngắm hoàng hôn, bình minh trên vịnh biển Nha Trang ngày càng thu hút nhiều du khách. Nhiều người chọn suối Hoa Lan, khung cảnh hoang sơ, mộc mạc; rồi dùng lều cắm trại phong cách glamping, cao cấp, sang trọng và lãng mạn. Để được thức, ngủ trong mơ hồ tiếng suối róc rách, tiếng sóng vỗ bờ và thoang thoảng hương thơm của những nhánh lan rừng.

Những ngày này, Khánh Hòa tích cực chuẩn bị để sang năm 2023 tổ chức Festival Biển Nha Trang và kỷ niệm 370 năm hình thành và phát triển vùng đất Nha Trang - Khánh Hòa. Vậy là Festival Biển Nha Trang sẽ trở lại, sau một lần phải hoãn do Covid-19, tiếp nối hành trình hai mươi năm gánh vác sứ mệnh tiếp thêm sức sống cho văn hóa biển, đảo; vun đắp thêm lên trong mỗi người Việt Nam tình yêu và bổn phận với biển, đảo, một phần máu thịt thiêng liêng của Tổ quốc. Tôi nhấc máy gọi người em ở xa hơn một nửa vòng trái đất, báo tin để em sắp xếp, lên kế hoạch mà bay về dự Festival Biển. Về Nha Trang, tôi lại kể em nghe chuyện tình của biển. Và, tới lượt mình, biển sẽ lại hát cùng em, bài hát quê hương, dẫu có buồn, có vui; có mưa, có nắng.

Sáng nay, tôi ra biển sớm. Trời còn tối mịt, nhìn chưa rõ mặt người. Ngoài kia, con tàu du lịch cao cấp Le Lapérouse đưa cả nghìn du khách về thăm Nha Trang đang neo đậu, đèn điện rực sáng, nguy nga, tráng lệ. Đây là tàu du lịch biển đầu tiên trở lại Nha Trang sau hơn hai năm gián đoạn vì đại dịch Covid-19.

Chừng như vui lắm, nghe sóng cứ xôn xao…

Nha Trang, tháng 9 năm 2022